Rỉ sét hay gỉ sét mới là cách viết đúng chính tả? Đây là vấn đề rất nhiều người thắc mắc hiện nay. Trong nội dung bài viết hôm nay, hãy cùng chúng tôi đi tìm câu trả lời chính xác nhất nhé!
Contents
Rỉ sét hay gỉ sét?
Trên thực tế, “gỉ sét” và “rỉ sét” đều là 2 cách viết đúng. Tuy nhiên “gỉ sét” phần nào được dùng thông dụng hơn “rỉ sét”.
- Theo Wiktionary, “gỉ” khi là danh từ sẽ chỉ chất do kim loại tác dụng với không khí ẩm tạo thành như gỉ sắt. Trong trường hợp đóng vai trò là động từ thì “gỉ” lại mang nghĩa là “bị biến thành gỉ” như sắt gỉ.
- “Rỉ” là từ đồng nghĩa với “gỉ” nên cũng mang nghĩa tương tự.
Nói về nguyên nhân nhầm lẫn “gỉ” với “rỉ” được cho là do cách phát âm ở các vùng miền ở nước ta. Cụ thể như sau:
- Miền Bắc: Cả 2 âm đầu “rỉ” và “gỉ” đều phát âm đồng nhất với nhau là /z/, nên cả “gỉ” và “rỉ” đều được phát âm là [zi].
- Miền Trung: Phát âm 2 từ trên có phân biệt khác nhau, “gỉ” phát âm thành [zi] (như phương ngữ Bắc Bộ) và “rỉ” phát âm thành [i] (phụ âm đầu quặt lưỡi, không tồn tại ở trong hệ thống phương ngữ Bắc Bộ).
- Miền Nam: Riêng ở Miền Nam, đặc biệt là miền Tây thì cách đọc sẽ khác hơn so với các vùng khác. Với “r” và “g” sẽ đọc chung là “g”. Do đó, “rỉ” và “gỉ” sẽ đọc là “gỉ”.
Do đó, sử dụng gỉ sét” hay “rỉ sét” đều được cả. Bên cạnh đó, “gỉ – rỉ” được cho là cặp từ lưỡng khả trong từ vựng tiếng Việt. Hiện tượng lưỡng khả có thể diễn ra do trong một cặp từ đồng thời được sử dụng. Trong đó có 1 từ thuộc loại khẩu ngữ, phương ngữ, thông tục, văn chương, trang trọng, kiểu cách, từ cũ hoặc ít dùng.
Tuy nhiên nhiều trường hợp trong cặp từ lưỡng khả không thể xác định được từ nào thuộc các phong cách, sắc thái tu từ và phạm vi sử dụng nêu trên; mà cả 2 từ đều được sử dụng tương đương nhau. Ví dụ như sau:
- Gạo lức/ gạo lứt
- Đểnh đoảng/ đuểnh đoảng
- Tròng trành/ chòng chành
- Chỏng gọng/ chổng gọng
- Ghế tựa/ ghế dựa
- Gọt giũa/ gọt dũa
- Hằng ngày/ hàng ngày
- Huyên thuyên/ huyên thiên
- Mắc mứu/ mắc míu
- Rửng mỡ/ dửng mỡ
- Soong nồi/ xoong nồi
- Hoen gỉ/ hoen rỉ
- …
Tìm hiểu về hiện tượng rỉ sét/gỉ sét
Sau khi biết được rỉ sét hay gỉ sét mới đúng chính tả, chúng ta hãy cùng đi tìm hiểu về một số thông tin về hiện tượng rỉ sét/gỉ sét này.
1. Rỉ sét/ gỉ sét là gì ?
Rỉ sét (hay gỉ sét) là hiện tượng sắt bị oxi hóa, được hình thành do sắt (Fe) xảy ra phản ứng với Oxy có trong không khí. Dấu hiệu nhận biết sắt gỉ là trên bề mặt sắt xuất hiện 1 lớp vảy dễ bị vỡ khi chúng ta dùng lực để chà hoặc dùng vật cứng gõ vào. Ngoài ra, màu sắc thường thấy của sắt bị gỉ là màu nâu, nâu đỏ hoặc đỏ (tùy thuộc vào kết cấu của sắt).
Lớp gỉ thời gian đầu không làm ảnh hưởng nhiều đến chất lượng của sắt, nhưng nếu để trong thời gian lâu dài thì có thể là chất ăn mòn vô cùng nguy hiểm.
Một mảnh sắt nếu để lâu trong tình trạng rỉ sét toàn phần thì thể tích của nó có thể tăng lên gấp 8 lần so với bình thường, mảnh sắt sẽ trở lên rất mềm và xốp. Ngoài ra, khi ở tình trạng này, sắt càng dễ xảy ra phản ứng với nước (H₂O) và có vệ bị vỡ vụn ra.
2. Nguyên nhân rỉ sét/ gỉ sét
Khi sắt hay hợp kim của sắt tiếp xúc với oxy và độ ẩm trong 1 khoảng thời gian dài sẽ tạo thành một hợp chất mới gọi là oxit sắt hay rỉ sắt/ gỉ sắt (Fe₂O₃). Chất xúc tác chính cho quá trình rỉ/ gỉ là nước. Điều này cũng giải thích cho việc tại sao 1 số máy móc khi để ở trong nhà thì ít bị gỉ sét, còn để ngoài trời thì dễ bị hiện tượng oxit sắt hơn.
Cấu trúc của sắt hoặc hợp chất của nó có vẻ rất chắc chắn và kín. Tuy nhiên, các phân tử nước hoàn toàn có thể xâm nhập vào các lỗ nhỏ li ti trong quá trình sản xuất sắt tạo thành. Sự kết hợp của nguyên tử hidro có ở trong nước với những nguyên tố khác sẽ hình thành lên axit ăn mòn sắt, làm cho sắt bị phơi ra nhiều hơn.
Bên cạnh đó, sự tác động của muối hoặc cacbondioxit cũng chính là nguyên nhân gây sự ăn mòn. Cụ thể như sau:
- Bề mặt sắt yếu (sắt non) dễ dàng bị dính các tạp chất và gây ra phản ứng hóa học tạo chất ăn mòn.
- Do thành phần hợp chất cacbon còn đọng trong sắt. Lưu ý, các loại sắt mà bạn thường dùng không phải là sắt 100%; mà trong đó còn có 1 lượng nhỏ tạp chất không thể phân giải hết.
3. Cách tẩy rỉ sét/ gỉ sét bạn nên biết
Để tẩy rỉ sét/ gỉ sét, bạn có thể sử dụng một số cách dưới đây:
Sử dụng muối trắng và chanh nguyên chất
Hỗn hợp muối và nước chanh có thể được dùng như 1 loại dung dịch tẩy rỉ sét hiệu quả để làm sạch các loại thiết bị, đồ dùng kim loại trong gia đình. Các bước thực hiện như sau:
- Bước 1: Rắc muối lên vùng bị rỉ sao cho muối bao phủ toàn bộ khu vực rỉ sét; rồi vắt chanh vào (dùng càng nhiều nước chanh càng tốt).
- Bước 2: Để yên hỗn hợp này trong vòng 2-3 tiếng trước khi cọ rửa.
- Bước 3: Dùng vỏ chanh để chà xát lên hỗn hợp muối để loại bỏ rỉ sét mà không gây bào mòn bề mặt đồ vật kim loại.
Sử dụng cocacola/ pepsi
Trong coca hay pepsi có lượng chất ăn mòn – cho phép sử dụng và không gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Vì thế, bạn có thể dùng nước này để làm sạch dụng cụ bị gỉ.
Bạn cần chuẩn bị nước coca, pepsi hoặc nước có ga, giấy bạc, khăn lau, nước trắng sạch và làm theo các bước sau đây:
- Bước 1: Đổ coca vào ly, chậu hoặc vào 1 vật dụng nào đó có thể ngâm được đồ bị gỉ.
- Bước 2: Dùng miếng giấy bạc chuẩn bị sẵn gấp lại cho vừa với lòng bàn tay, rồi sau đó dùng để chà vào vị trí bị gỉ.
- Bước 3: Khi chà xong thì dùng nước sạch để rửa lại, nếu vẫn còn thì tiếp tục dùng coca để chà tiếp.
- Bước 4: Lấy khăn lau sạch thiết bị là xong.
Sử dụng baking soda
Nếu diện tích rỉ quá lớn thì bạn nên dùng baking soda để tiết kiệm chi phí và hiệu quả cũng sẽ tốt hơn. Những vật liệu bạn cần chuẩn bị gồm bột baking soda, giấm, vật dụng đựng hỗn hợp (như xô, chậu,…), muỗng hoặc bao tay, khăn lau.
Cách thực hiện như sau:
- Bước 1: Trộn hỗn hợp baking soda với giấm để tạo thành 1 lượng hỗn hợp dạng sệt.
- Bước 2: Dùng muỗng hoặc đeo bao tay phết lên những vị trí bị gỉ.
- Bước 3: Đợi khoảng 5 – 10 phút thì tiến hành lau các vị trị bị gỉ.
- Bước 4: Rửa lại bằng nước sạch hoặc dùng xà bông để rửa lại là được.
Dùng khoai tây và nước rửa bát
Có thể bạn chưa biết, khoai tây và nước rửa chén có thể tẩy được rỉ sét cực kỳ hiệu quả. Cụ thể các bước như sau:
- Bước 1: Cắt đôi củ khoai tây, sau đó ngâm trong nước rửa chén khoảng 5 đến 10 phút.
- Bước 2: Lấy miếng khoai ra và đặt vào vị trí bị gỉ sét.
- Bước 3: Dùng miếng khoai chà lên các vị trí bị gỉ, sau khi đã chà xong thì dùng nước rửa sạch.
Sử dụng giấm
Công thức giấm có tên gọi là axit axetic, vì vậy hàm lượng axit trong giấm sau khi ngâm với các chất trong gỉ sét sẽ tạo thành 1 loại axit đánh bay vết gỉ.
Tuy nhiên, bạn cần lưu ý ngâm đồ vật trong giấm khoảng thời gian từ 30 phút đến 2 tiếng để đảm bảo có hiệu quả cao nhất. Ngâm càng lâu thì hiệu quả cũng sẽ càng cao.
Sử dụng kem đánh răng
Trong thành phần cấu của kem đánh răng có chất tẩy chuyên dùng cho răng miệng. Và lượng chất hóa học trong đó cũng có thể phản ứng với các chất có trong rỉ sắt tạo thành hợp chất lau sạch vết gỉ.
Theo đó; bạn chỉ cần chuẩn bị kem đánh răng, bàn chải, khăn, miếng lót và tiến hành theo các bước sau đây:
- Bước 1: Bôi 1 lượng kem đánh răng lên vết gỉ.
- Bước 2: Dùng khăn, miếng lót và bàn chải đánh kem đánh răng thành dạng bọt bông.
- Bước 3: Bạn tiến hành chà đến khi hết vết rỉ, sau đó dùng nước rửa lại là xong.
Sử dụng hành tây
Ngoài khả năng làm sáng bạc, hành tây còn có công dụng tẩy gỉ sét cực kỳ hiệu quả. Bạn chỉ cần cắt hành tây ra theo kiểu múi cau, rồi chà lên vết gỉ và thực hiện chà cho đến khi hết vết gỉ thì đem đi rửa là được.
Sử dụng những chất tẩy gỉ sét chuyên dụng
Nếu như bạn không quá bận rộn và không đủ thời gian để làm các mẹo như trên, thì có thể dùng mua các loại hóa chất chuyên dùng để tẩy vết gỉ sét một cách hiệu quả nhất. Một số chất tẩy gỉ chuyên dụng được sử dụng phổ biến đó là RP7, SYK Rust, Evapo-rust, Metal Rescue,…
4. Một số biện pháp chống rỉ sét cực hiệu quả
Một số cách phòng tránh cũng như hạn chế việc bị gỉ nhất đó là:
- Sử dụng hợp kim chống rỉ sét: Bạn có thể dùng loại hợp kim sắt crom oxit để hạn chế việc rỉ.
- Mạ: Bạn có thể dùng phương pháp mạ tĩnh điện, mạ kẽm, mạ nhôm hoặc mạ cadimi để chống gỉ sét. Khi mạ các hợp chất này thì lớp mạ sẽ chịu tác động của lớp gỉ trước khi ăn mòn vào vật liệu.
- Sơn phủ chống gỉ: Là phương pháp phổ biến để ngăn ngừa rỉ sét cho các sản phẩm kim loại tiếp xúc với độ ẩm và ánh nắng mặt trời. Lớp sơn chống gỉ sẽ tạo ra một lớp bảo vệ trên bề mặt kim loại, ngăn ngừa độ ẩm và oxi tiếp cận với bề mặt kim loại.
- Túi hút ẩm chống gỉ sét: Vì được làm từ các hạt siêu thấm chuyên dụng, túi hút ẩm chống gỉ sét có khả năng hút ẩm cao giúp các sản phẩm kim loại tránh được sự ảnh hưởng của độ ẩm và không khí. Nhờ đó giúp sản phẩm luôn được giữ gìn tốt nhất.
- Bọc màng chống gỉ sét hoặc giấy chống gỉ sét: Đây là giải pháp đóng gói phổ biến được thiết kế để bảo vệ kim loại và các bộ phận kim loại khỏi gỉ, ăn mòn.
- Kiểm tra thường xuyên: Việc kiểm tra sản phẩm kim loại thường xuyên sẽ giúp bạn phát hiện sớm sự hình thành gỉ sét. Đồng thời ngăn ngừa sự hư hỏng tiếp theo.
Trên đây là nội dung giải đáp cho câu hỏi rỉ sét hay gỉ sét, mong rằng đã giúp bạn hiểu rõ được vấn đề này. Để cập nhận thêm các bài viết hay mỗi ngày, hãy thường xuyên truy cập vào website Chamsocxehoi.org bạn nhé!
Xem thêm:: Tốt gỗ hơn tốt nước sơn nghĩa là gì?
Tôi là Phạm Xuân Thanh – Tôi đã có kinh nghiệm hơn 3 năm review đánh giá về các loại máy móc công nghiệp, thiết bị vệ sinh công nghiệp, cách chăm sóc xe hơi. Tôi hy vọng những kiến thức mà tôi chia sẻ có thể giúp mọi người hiểu rõ hơn về các công dụng, chức năng của các loại thiết bị công nghiệp và các cách chăm sóc xe hơi này.
