Lốc xoáy là gì? Lốc xoáy (tornado) là hiện tượng tổng hợp giữa gió, áp suất không khí. Đây là một cơn gió xoáy có trục cao và mạnh. Các cơn lốc xoáy thường xuất hiện trong cơn bão, có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho môi trường xung quanh nó bởi sức mạnh tàn phá của nó. Để tìm hiểu chi tiết hơn về hiện tượng tự nhiên này, mời bạn đọc theo dõi bài viết sau.
Contents
Lốc xoáy là gì?
Lốc xoáy (vòi rồng) là hiện tượng luồng không khí xoáy tròn mở rộng ra từ một đám mây dông xuống tới mặt đất. Lốc xoáy được phát triển từ một cơn dông, thường là ổ dông mạnh hay siêu mạnh, nên ở đâu có dông dữ dội thì ở đó có lốc xoáy. Đôi khi lốc xoáy được sinh ra từ dải gió giật mạnh hoặc từ cơn bão.
Theo các nhà khoa học, khi luồng không khí bên trên lạnh sẽ đè lên lớp không khí nóng phía dưới, không khí nóng sẽ bị cưỡng bức và chuyển động lên rất mạnh. Tuy nhiên, khi lốc xoáy xảy ra trên mặt nước thì thường lại không thấy đối lưu và cũng không thấy sự khác biệt nhiệt độ giữa các lớp.
Lốc xoáy được hình thành từ đâu?
Nguồn gốc hình thành lốc xoáy là gì? Phần lớn lốc xoáy được hình thành từ một dạng mây dông đặc biệt (mây dông tích điện). Thời gian một đám mây xuất hiện có thể kéo dài trong vài giờ, xoáy tròn trong vùng có đường kính từ 10 – 16 km. Chúng có thể di chuyển hàng trăm dặm và sinh ra vô số ống hút khổng lồ.
Nguồn gốc của đám mây là từ vùng khí hậu có luồng khí nóng đi lên và luồng khí lạnh đi xuống. Trước tiên là quá trình tương tác giữa cơn dông có chiều lên trên và gió. Sự tương tác này sẽ khiến cho tầng khí nóng ở dưới di chuyển lên trên đồng thời xoay tròn trong không trung.
Đặc điểm nhận dạng cơn lốc xoáy
Lốc xoáy thường xuất hiện bất ngờ và khó dự báo trước. Vì vậy các bạn cần được các đặc điểm nhận dạng cơn lốc xoáy. Nếu thấy bất kỳ dấu hiệu hay đặc điểm nào tương tự, hãy áp dụng các biện pháp an toàn và liên hệ với cơ quan chức năng để được hỗ trợ.
Hình dạng
Lốc xoáy là gì? Đây là hiện tượng gió xoáy mạnh, hút từ bề mặt đất lên đám mây vũ tích. Tạo thành hình cái phễu di động, giống như cái vòi (vòi rồng). Đường kính lốc xoáy có thể thay đổi từ vài chục mét cho tới vài km. Nhìn từ xa, lốc xoáy có thể có màu đen hoặc trắng, tuỳ vào thứ mà nó cuốn theo.
Âm thanh
Lốc xoáy phát ra tiếng đùng đùng liên tục, giống như tiếng tàu hỏa sắp đến. Đôi khi lốc xoáy sẽ tạo ra tiếng ồn lớn như tiếng thác nước đổ hay tiếng ồn mở cửa kính ô tô khi xe chạy với tốc độ nhanh. Âm thanh này là do sự lưu thông của không khí quanh lốc xoáy tạo ra.
Vận tốc di chuyển
Luồng không khí tại các vùng áp cao hơn khi bị cuốn đến vùng áp thấp theo hình xoáy cuộn với vận tốc lớn lên tới 200km/h, và hạ thấp xuống mặt đất cuốn các vật trên đường. Việc đo trực tiếp tốc độ gió của lốc xoáy rất khó bởi nó có thể phá hủy nhiều thứ xuất hiện trên đường khi di chuyển.
Cấp độ và sức tàn phá
Cấp độ của lốc xoáy tăng dần từ F0 đến F5, lốc xoáy yếu nhất (F0) có thể phá hủy ống khói và các biển hiệu. Tong khi ở cấp mạnh nhất (F5), lốc xoáy có thể thổi bay những căn nhà khỏi móng xây dựng. Với cấp F4 và F5, tốc độ gió lớn của lốc xoáy có thể lên tới 333 km/h – 420 km/h.
Thời gian kéo dài
Lốc xoáy có thể kéo dài từ vài giây cho đến hơn 1 tiếng đồng hồ. Trong lịch sử, cơn lốc xoáy diễn ra lâu nhất cho đến nay chưa được biết đến bởi có quá nhiều cơn lốc xoáy với “tuổi thọ” lâu được ghi nhận từ giữa những năm nửa đầu thế kỷ XX. Đa phần các trận lốc xoáy thường kéo dài chưa đến 10 phút.
Hậu quả của lốc xoáy
Hiện tượng lốc xoáy là gì đặc biệt nguy hiểm. Sự xuất hiện của lốc và vòi rồng đã gây nhiều thiệt hại nghiêm trọng. Đối với quy mô quốc gia, nơi có nhiều lốc và vòi rồng xuất hiện sẽ lập bản đồ cảnh báo. Khi di chuyển, cơn lốc xoáy có thể cuốn theo và phá hủy mọi thứ.
Tổn thất về cơ sở vật chất
Những cơn lốc xoáy có thể phá hủy hoặc làm hư hỏng nhà cửa, công trình xây dựng, cây cối, đường đi và các cơ sở hạ tầng khác. Thiệt hại có thể từ nhẹ đến nặng tùy thuộc vào cường độ của lốc xoáy.
Gây thiệt hại lớn về người
Lốc xoáy có thể gây ra thương tổn và mất mát về tính mạng con người, gây thương tích và thậm chí có thể dẫn đến tử vong. Những người bị mắc kẹt trong cơn lốc xoáy có thể gặp nguy hiểm nếu không có sự hỗ trợ.
Ảnh hưởng đến môi trường
Lốc xoáy cũng có tác động tiêu cực đến môi trường, bao gồm ô nhiễm không khí, nước và đất do việc phá hủy cơ bản của môi trường và khả năng tạo ra các chất thải độc hại.
Tác động tiêu cực đến kinh tế
Những trận lốc xoáy xảy ra gây thiệt hại kinh tế lớn, bao gồm mất mát về tài sản, thiếu hụt nguồn lực. Đồng thời cản trở các hoạt động kinh doanh và ngành sản xuất trong khu vực cũng bị ảnh hưởng.
Dẫn chứng về hậu quả sau trận lốc xoáy lịch sử
Trên thế giới, Hoa Kỳ là quốc gia phải chịu nhiều trận lốc xoáy nhất. Trung bình một năm có đến hơn 800 cơn lốc xoáy xảy ra, cướp đi sinh mạng của nhiều người. Một trong số đó phải kể đến trận lốc xoáy gây hậu quả lớn trong lịch sử nhân loại xảy ra vào ngày 18/3/1925 ở Mỹ. Cùng một lúc 7 cơn lốc xoáy xuất hiện tại 3 bang (Illinois, Missouri, Indiana) làm 740 người thiệt mạng và phá hủy nhiều công trình kiến trúc.
Vào ngày 3 – 4/4/1974, thảm họa lốc xoáy khác xảy ra đã ảnh hưởng đến 13 tiểu bang trên khắp miền đông nước Mỹ, từ vùng Great Lakes cho đến Deep South. Tổng cộng, 148 cơn lốc xoáy được ghi nhận từ sự kiện này. Trong đó 95 cơn lốc xoáy cấp F2, mạnh hơn F2 và 30 cơn lốc xoáy cấp F4, F5 theo thang Fujita. Những cơn lốc xoáy này đã làm 335 người chết, hơn 6.000 người bị thương.
Đứng sau Hoa Kỳ là Australia, các trận lốc xoáy xảy ra ở nhiều nơi trên khắp nước này. Ngoài ra một số quốc gia khác cũng thường xảy ra lốc xoáy như Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Anh và Đức. Và Việt Nam không là ngoại lệ. Ngày 31/7 và 1/8 năm 2020 tại Tp.Hồ Chí Minh, Bình Dương, Bến Tre xảy ra mưa lớn kèm lốc xoáy đã làm 40-50 nhà bị sập hoàn toàn. Có 4 người chết còn có 1 người bị thương, gây thiệt hại nhiều nhà cửa và công trình xây dựng.
Cách ứng phó khi xảy ra lốc xoáy là gì?
Khi một cơn lốc xoáy đang tiến vào khu vực của chúng ta, các bạn cần áp dụng các biện pháp phòng tránh lốc xoáy như sau:
Khi ở trong nhà
- Chạy nhanh tới nơi trú ẩn đã được chuẩn bị trước và ở đó cho đến khi cơn lốc xoáy qua đi. Nếu không, hãy trú ẩn vào một phòng nhỏ không có cửa sổ (như phòng tắm, nhà kho…)
- Sử dụng gối, nệm,… hay cánh tay của bạn để bảo vệ đầu và cổ. Hãy núp dưới một vật nặng và giữ chặt nó.
- Nếu đang ở trong nhà di động (mobile home) hãy ra ngoài và tìm một chỗ trú ẩn khác. Nhà di động sẽ dễ dàng bị lật nhào bởi cơn lốc xoáy nếu không được neo dằn cẩn thận.
Khi ở nơi công cộng
Nếu gặp lốc xoáy ở trường học, bệnh viện, nhà máy, trung tâm thương mại… Các bạn hãy:
- Đi xuống phía tầng hầm, phòng trung tâm, phòng tắm, nhà kho… trú ẩn ở nơi nào càng thấp càng tốt.
- Không nên trú ở những nơi có mái rộng như hội trường, phòng ăn uống, phòng thể dục, đại sảnh…
- Tránh xa cửa sổ và chỗ trống trải và núp dưới một cái bàn hay vật nặng và giữ chặt nó.
Khi đang ở ngoài trời
- Nếu có thể, hãy chạy nhanh vào bên trong một toà nhà vững chãi.
- Trường hợp không có hầm trú ẩn hay không thể chạy vào nhà, hãy nằm dài xuống một đường mương, chui vào cống nước hoặc núp dưới hố…
- Hãy sử dụng cánh tay để che chở đầu và cổ của bạn.
Khi đang ở trong xe
- Đừng cố gắng chạy xe để thoát cơn lốc xoáy (trừ trường hợp đang ở một xa lộ trống trải). Mưa đá, cơn mưa nặng hạt cũng như các xe cộ khác trên đường sẽ làm cản trở việc di chuyển của bạn. Hơn nữa, cơn lốc có thể di chuyển bất kỳ hướng nào với tốc độ có thể lên đến 120 km/h và nâng chiếc xe của bạn lên và ném nó xuyên qua không khí.
- Dừng xe lại nhưng không nên đậu dưới các cây lớn, trụ điện, dây điện và các vật có thể ngã đè lên xe của bạn.
- Rời khỏi xe ngay lập tức và chạy nhanh vào bên trong một tòa nhà để tìm chỗ trú ẩn an toàn.
- Nếu không có hầm trú ẩn hay không thể chạy vào nhà, hãy nằm dài xuống một đường mương, chui vào cống nước, núp dưới một cái hố… cách xa phương tiện của bạn.
- Dùng cánh tay để bảo vệ phần đầu và cổ của bạn.
Lưu ý rằng, mặc dù có thể có biện pháp phòng tránh lốc xoáy, nhưng không thể dự đoán hoàn toàn và ngăn chặn lốc xoáy xảy ra. Do đó, ngoài việc phòng tránh, cần sẵn sàng và biết cách ứng phó khi gặp phải tình huống khẩn cấp.
Qua bài viết trên, chắc hẳn các bạn đã hiểu rõ hơn về nguồn gốc, đặc điểm của lốc xoáy là gì? Có thể thấy rằng lốc xoáy là hiện tượng đặc biệt nguy hiểm, vì vậy mỗi người chúng ta cần nắm được biện pháp phòng tránh cũng như ứng phó khi gặp phải tình huống khẩn cấp.
Xem thêm:: AI tạo sinh là gì?
Tôi là Phạm Xuân Thanh – Tôi đã có kinh nghiệm hơn 3 năm review đánh giá về các loại máy móc công nghiệp, thiết bị vệ sinh công nghiệp, cách chăm sóc xe hơi. Tôi hy vọng những kiến thức mà tôi chia sẻ có thể giúp mọi người hiểu rõ hơn về các công dụng, chức năng của các loại thiết bị công nghiệp và các cách chăm sóc xe hơi này.
