ROE là gì? ROE là chỉ số quan trọng giúp nhà đầu tư đánh giá mức độ hoạt động hiệu quả của một doanh nghiệp và phân tích được loại cổ phiếu đang có tiềm năng lớn nhất trong đầu tư chứng khoán. Để có thể hiểu rõ về chỉ số này, mời bạn theo dõi nội dung giải đáp dưới đây của chúng tôi!
Contents
ROE là gì?
Theo Wikipedia, ROE (viết tắt của “Return On Equity”) có nghĩa là tỷ lệ lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu hay tỷ suất thu nhập của vốn cổ đông hoặc chỉ tiêu hoàn vốn cổ phần của cổ đông. Đây là tỷ số tài chính dùng để đo khả năng sinh lời trên mỗi đồng vốn cổ phần ở một công ty cổ phần. Nhà đầu tư sẽ coi trọng chỉ số này, vì nó thể hiện khả năng sinh lời và hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp.
Hiểu đơn giản, khi một nhà đầu tư bỏ tiền thành lập cơ sở kinh doanh thì sau một thời gian hoạt động sẽ thu về lợi nhuận. Tỷ lệ phần trăm giữa tiền lời trên tiền vốn bỏ ra được gọi là ROE.
Cách xác định chỉ số ROE
Có 2 cách để xác định giá trị ROE đó là dựa vào công thức tính ROE thông qua báo cáo tài chính và dựa vào dữ liệu có sẵn.
1. Dựa vào công thức tính chỉ số ROE qua báo cáo tài chính
Chỉ số ROE sẽ được tính qua báo cáo tài chính bằng công thức cụ thể dưới đây:
ROE = (Lợi nhuận ròng sau thuế kỳ này/ Tổng vốn chủ sở hữu đầu kỳ) x 100%
Trong đó:
- Lợi nhuận ròng sau thuế kỳ này còn gọi là lãi ròng, được tính bằng cách lấy tổng doanh thu trừ đi tổng chi phí trong quá trình kinh doanh sản xuất.
- Tổng vốn chủ sở hữu đầu kỳ là kết quả của phép tính cộng vốn chủ sở hữu đầu kỳ kế toán công ty. Thời điểm đầu và thời điểm cuối kỳ phải trùng với khoảng thời gian mà doanh nghiệp có được thu nhập ròng. Dữ liệu này có thể lấy ở bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, ROE còn có thể được tính theo công thức:
ROE = Tỷ số tăng trưởng bền vững / Tỷ lệ duy trì (Retention Rate)
Trong đó:
- Tỷ lệ tăng trưởng bền vững (SGR) là tốc độ tăng trưởng tối đa doanh nghiệp có thể duy trì mà không phải tăng bằng cách bổ sung thêm vốn chủ sở hữu hoặc do tăng thêm nợ.
- Tỷ lệ duy trì = 1 – tỷ lệ cổ tức chi trả cho những cổ đông.
2. Dựa vào nguồn dữ liệu có sẵn
Ngoài cách tự tính chỉ số ROE qua báo cáo tài chính thì chúng ta cũng có thể tham khảo chỉ số ROE có sẵn ở nguồn dữ liệu của công ty hoặc trên những website Vietstock, CafeF,… Tuy nhiên thì cách này sẽ chỉ được thực hiện với doanh nghiệp đã thực hiện niêm yết trên sàn chứng khoán.
Ý nghĩa chỉ số ROE
Căn cứ vào chỉ số ROE, nhà đầu tư có thể nhận diện được các vấn đề sau đây:
- Cứ 100 đồng vốn chủ sở hữu của công ty cổ phần sẽ tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận; nếu tỷ số này mang giá trị dương thì tức là công ty làm ăn có lãi, còn nếu tỷ số này mang giá trị âm thì công ty làm ăn thua lỗ.
- Tỷ số ROE phụ thuộc vào nhiều yếu tố gồm thời vụ kinh doanh, quy mô và mức độ rủi ro của công ty. Để so sánh chính xác thì cần so sánh tỷ số này của 1 công ty cổ phần với tỷ số bình quân của toàn ngành hoặc với tỷ số của một công ty tương đương trong cùng ngành.
- Tỷ số lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) thường được so sánh với tỷ số lợi nhuận trên tài sản (ROA). Nếu ROE > ROA có nghĩa là đòn bẩy tài chính của công ty đã có tác dụng tích cực, tức là công ty đã thành công trong việc huy động vốn từ cổ đông để kiếm lợi nhuận với tỷ suất cao hơn tỷ lệ tiền lãi mà công ty phải trả cho cổ đông.
Xem thêm:: Ricon nghĩa là gì?
Một số hạn chế của chỉ số ROE
Chỉ số ROE dù mang nhiều ý nghĩa cho nhà đầu tư nhưng cũng chứa một số hạn chế nhất định. Cụ thể:
1. Chỉ số ROE không ổn định nếu như lợi nhuận bất thường
Sự thay đổi thất thường trong lợi nhuận công ty là một trong các nguyên nhân dẫn đến việc làm cho chỉ số ROE không ổn định. Đặc biệt, khi chỉ số này thay đổi liên tục sẽ khiến ban lãnh đạo và nhà đầu tư có thể gặp khó khăn trong việc đánh giá hiệu quả hoạt động và đưa ra quyết định.
2. Chỉ số ROE sẽ bị điều chỉnh bởi chính sách kế toán
Khi doanh nghiệp muốn nâng cao lợi thế cạnh tranh hoặc thu hút vốn đầu tư thì có thể điều chỉnh chính sách kế toán như tăng tuổi thọ dự án, giảm tỷ lệ khấu hao,… Điều này sẽ làm ảnh hưởng đến lợi nhuận ròng và chỉ số ROE.
Ngoài ra, ở trong công thức tính ROE cũng không đề cập đến những loại tài sản vô tình như phát minh, bản quyền,… nên sẽ làm cho phép tính bị sai lệch và không phản ánh đúng lợi thế của công ty.
3. Doanh nghiệp mua cổ phiếu quỹ sẽ làm chỉ số ROE tăng
Chỉ số ROE có thể bị can thiệp làm cho sai lệch do việc thâu tóm cổ phiếu, nghĩa là công ty phát hành tự thu mua lượng cổ phiếu lưu hành của mình từ thị trường nhằm mục đích giảm vốn chủ sở hữu.
Khi lợi nhuận sau thuế không đổi và vốn chủ sở hữu giảm thì chỉ số ROE sẽ tăng, nhưng chỉ số ROE ảo này sẽ không đánh giá được năng lực thực tế của doanh nghiệp. Do đó, nếu như chỉ tập trung vào chỉ số ROE để tìm kiếm cổ phiếu tốt thì nhà đầu tư rất dễ đưa ra phân tích sai lầm.
Hướng dẫn cách sử dụng chỉ số ROE vào đầu tư thực tế
Chỉ số ROE được xem là thước đo chính xác để đánh giá 1 đồng vốn bỏ ra và tích lũy tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận. Dưới đây hướng dẫn chi tiết cách dùng ROE vào đầu tư thực tế mà bạn có thể tham khảo.
1. Lựa chọn doanh nghiệp qua các đặc điểm tăng trưởng
Tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp sẽ phụ thuộc nhiều vào khả năng sinh lợi của công ty.
Tốc độ tăng trưởng (GDP) = ROE x Tỷ lệ tái đầu tư
Mỗi năm doanh nghiệp sẽ trích ra 1 phần lợi nhuận để chi trả cổ tức cho cổ đông, lợi nhuận còn lại thì sẽ được tái đầu tư vào hoạt động kinh doanh.
Tỷ lệ tái đầu tư (Retention Ratio) = 1 – Tỷ lệ chi trả cổ tức
Khi đó, tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp trong tương lai = ROE x tỷ lệ tái đầu tư. Tuy nhiên, để đưa ra quyết định đầu từ một cách khách quan nhất thì nhà đầu tư nên kết hợp với các chỉ số khác như ROA, EPS, P/E,…
2. Đánh giá khả năng tạo giá trị cho cổ đông của doanh nghiệp
Hiệu quả sử dụng vốn là một yếu tố có sự ảnh hưởng lớn đến giá trị mà cổ đông nhận được. Thường thì để đánh giá khả năng tạo giá trị cho cổ đông, nhà đầu tư sẽ so sánh chỉ số ROE với tỷ suất sinh lợi kỳ vọng lúc mua cổ phần công ty (hay gọi là chi phí sử dụng vốn cổ phần) thông qua 2 cách thể hiện sau:
- Chỉ số ROE < Chi phí sử dụng vốn cổ phần (WACC): Là dấu hiệu cho thấy doanh nghiệp đang hoạt động kém hiệu quả, ngày càng giảm sút so với kỳ vọng ban đầu của nhà đầu tư. Lúc này, bạn nên cân nhắc khoản đầu tư của mình bởi vì nếu như doanh nghiệp không có sự cải thiện nào trong tương lai thì bạn chính là người chịu rủi ro khi nắm giữ cổ phiếu của doanh nghiệp.
- Chỉ số ROE > Chi phí sử dụng vốn cổ phần (WACC): Điều này chứng tỏ công ty đang hoạt động rất tốt, đang biết cách tái đầu tư thu nhập và tạo giá trị cho cổ đông vượt quá mức kỳ vọng ban đầu.
3. Nhận diện doanh nghiệp về lợi thế cạnh tranh trong tương lai
Các doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh về thương hiệu hay công nghệ luôn thể hiện được các ưu thế vượt trội của mình so với đối thủ cạnh tranh. Họ có thể dễ dàng đạt được khoản lợi nhuận cao và giá trị chỉ số ROE cũng sẽ cao hơn so với trung bình ngành. Do đó, có thể nói việc đầu tư vào doanh nghiệp sở hữu lợi thế cạnh tranh bền vững là vô cùng quan trọng.
Giải đáp: Chỉ số ROE bao nhiêu là tốt?
Sau khi tính được ROE, vậy vấn đề đặt ra đối với nhà đầu tư là chỉ số ROE bao nhiêu là tốt. Một chỉ số ROE tốt ở đây phải cao hơn mức trung bình và ổn định qua các năm. Theo đó, một doanh nghiệp có chỉ số ROE lớn hơn 20% thì phần lớn là sẽ có được lợi thế cạnh tranh vô cùng lớn.
Tuy nhiên, chỉ số ROE của doanh nghiệp tốt hay không thì còn phải phụ thuộc vào mức trung bình của ngành hàng đó. Bởi, mỗi loại hình kinh doanh đều có cơ cấu tài chính khác nhau và điều này dẫn tới sự khác nhau của ROE trung bình giữa các ngành. Thế nên để mang lại cái nhìn khách quan nhất thì chỉ số ROE nên được so sánh giữa các doanh nghiệp trong cùng ngành hàng.
Bên cạnh đó, trên thị trường đôi khi có thể xuất hiện một trường hợp đặc biệt đó là doanh nghiệp sở hữu cơ cấu tài chính đặc biệt có vốn chủ sở hữu âm nên dẫn tới ROE âm. Nguyên nhân chính dẫn đến trường hợp này là bởi vốn chủ sở hữu của cổ đông âm. Do đó, với trường hợp này thì ROE càng âm sẽ càng tốt; nghĩa là lợi nhuận sẽ cao hơn nhiều và cho thấy khả năng tồn tại tài chính lâu dài của công ty.
Lưu ý khi chỉ số ROE quá cao
Khi chưa tìm hiểu kỹ, nhà đầu tư sẽ cho rằng chỉ số ROE càng cao càng tốt nhưng thực tế thì không phải lúc nào cũng thế. Nếu doanh nghiệp có thu nhập ròng cực lớn hơn nhiều so với vốn chủ sở hữu thường có nghĩa là hoạt động của công ty rất tốt, nhưng nó cũng có thể mang ý nghĩa khác đó là do vốn chủ sở hữu nhỏ so với thu nhập ròng. Và nó lại là một yếu tố rủi ro.
Một vài lý do khiến cho chỉ số ROE tăng quá cao là:
- Lợi nhuận thiếu nhất quán: Giả sử công ty hoạt động không có lãi trong vài năm, những khoản lỗ đã được ghi nhận trên bảng cân đối kế toán dưới dạng “lỗ giữ lại” ở phần vốn chủ sở hữu. Như thế thì lỗ là giá trị âm và làm giảm đi mức vốn của cổ đông. Nếu trong năm gần nhất, công ty làm ăn thuận lợi và đã có lãi trở lại thì vốn chủ sở hữu hiện tại sẽ nhỏ hơn so với vốn chủ sở hữu của những năm trước. Điều này cũng làm ROE tăng nhưng không tốt.
- Tồn tại dư nợ: Nợ có thể dẫn đến chỉ số ROE quá cao. Khi công ty vay nặng lãi, vốn chủ sở hữu sẽ bằng tài sản trừ đi nợ nên làm tăng ROE. Nợ nhiều khiến vốn chủ sở hữu giảm, doanh nghiệp nợ nhiều thì ROE cao và điều đó là không tốt.
- Thu nhập ròng âm: Chỉ số ROE cao kiểu “giả tạo” có thể là do thu nhập ròng âm. Nếu doanh nghiệp lỗ ròng hoặc âm vốn chủ sở hữu thì không nên tính ROE, vì lúc này ROE cao cũng không có ý nghĩa nữa.
Do đó, bất cứ khi nào chỉ số ROE âm hoặc ROE cao quá mức thì nhà đầu tư cần cảnh giác và tính toán kỹ lưỡng để tìm ra nguyên nhân.
Mong rằng thông tin được chia sẻ bên trên của chúng tôi đã giúp bạn hiểu hơn về ROE là gì và các kiến thức quan trọng liên quan đến ROE trong đầu tư thực tế. Dẫu vậy thì ROE chỉ là chỉ số đánh giá của doanh nghiệp dựa trên những số liệu đã được công bố nên bạn cần kết hợp với các chỉ số tài chính khác như ROA, đòn bẩy tài chính,… để mang lại hiệu quả đầu tư tốt nhất nhé!
Tôi là Phạm Xuân Thanh – Tôi đã có kinh nghiệm hơn 3 năm review đánh giá về các loại máy móc công nghiệp, thiết bị vệ sinh công nghiệp, cách chăm sóc xe hơi. Tôi hy vọng những kiến thức mà tôi chia sẻ có thể giúp mọi người hiểu rõ hơn về các công dụng, chức năng của các loại thiết bị công nghiệp và các cách chăm sóc xe hơi này.
