Nhiệt năng là gì? Giải bài tập trắc nghiệm nhiệt năng

Nhiệt năng là mảng kiến thức vật lý quan trọng trong chương trình một Vật Lý bậc Trung học phổ thông. Đây được đánh giá là kiến thức khó, có nhiều ứng dụng cao. Để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về nhiệt năng là gì? Nhiệt lượng là gì? Đừng bỏ qua bài tổng hợp của ChămSócXeHơi sau đây. 

Tìm hiểu nhiệt năng là gì?

Nhiệt là gì?

Trước khi tìm hiểu định nghĩa nhiệt năng là gì? Chúng ta cần hiểu rõ nhiệt là gì. Theo định nghĩa, nhiệt là một dạng năng lượng dự trữ có trong vật chất nhờ chuyển động nhiệt hỗn loạn các hạt cấu tạo nên vật chất. Những phân tử cấu tạo nên vật chất thường sẽ chuyển động để một cách hỗn loạn không ngừng để sinh ra động năng. 

Nhiệt năng là gì
Nhiệt là một đại lượng quá trình

Tương tự như công, nhiệt luôn gắn liền theo các quá trình biến đổi. Bởi vậy có thể thấy nhiệt là một đại lượng quá trình. 

Nhiệt năng là gì?

Theo định nghĩa, nhiệt năng của mỗi vật là tổng thể động năng. Bao gồm động năng chuyển động của khối tâm phân tử, động năng trong dao động nguyên tử cấu tạo nên các phân tử xung quanh tâm chung và động năng quay phân tử quanh của khối tăm. 

Hiểu một cách ngắn gọn hơn, nhiệt năng chính là tổng của động năng các phân tử, nguyên tử để cấu tạo nên vật. Để thay đổi nhiệt năng có hai cách là truyền nhiệt và thực hiện công. 

Ví dụ nhiệt năng

Khi chúng ta chạm tay vào thanh đồng lạnh, bạn sẽ cảm thấy lạnh. Đây chính là một ví dụ điển hình của việc thay đổi nhiệt năng bằng cách truyền nhiệt. Hoặc khi ta đốt nóng miếng đồng hoặc thả miếng đầu vào nước nóng là một cách truyền nhiệt làm thay đổi nhiệt năng. 

Mối quan hệ giữa nhiệt năng với nhiệt độ

Khái niệm nhiệt độ khá rộng lớn bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau có cùng liên quan. Theo định nghĩa, nhiệt độ là đại lượng vật lý đặc trưng sự nóng hoặc lạnh của vật thể. 

Nhiệt năng và nhiệt độ có mối quan hệ chặt chẽ
Nhiệt năng và nhiệt độ có mối quan hệ chặt chẽ

Nhiệt độ và nhiệt năng có mối quan hệ chặt chẽ, phù thuộc nhau. Nhiệt độ vật càng cao thì phân tử cấu tạo nên vật chuyển động sẽ càng nhanh kéo theo nhiệt năng của vật càng lớn. Nhiệt năng có thể trao đổi được giữa các vật hoặc hệ thống khác bởi sự khác biệt do nhiệt độ. 

Nhiệt năng cũng có thể được tạo ra hoặc thay đổi bằng việc chuyển hóa năng lượng có hướng (động năng, thế năng) và năng lượng hỗn loạn qua quá trình vĩ mô như thực hiện công nâng vật lên hoặc trao đổi nhiệt vĩ mô vào vật. Hoặc các quá trình có tính vi mô như phản ứng hóa học (sự cháy), phản ứng hạt nhân (phản ứng tổng hợp hạt nhân có trong mặt trời). Sự ma sát giữa electron và mạng tinh thể hoặc do ma sát cơ học. Bên cạnh đó nhiệt cũng có thể được trao đổi qua quá trình bức xạ, dẫn nhiệt hoặc đối lưu. Lượng nhiệt năng dự trữ, chuyển tải các vật còn được gọi là nhiệt lượng và được ký hiệu là chữ Q. 

Tầm quan trọng của nhiệt năng trong cuộc sống

Cuộc sống con người để tồn tại, phát triển năng lượng là yếu tố cực kỳ quan trọng không thể thiếu. Trong cuộc sống năng lượng tồn tại dưới rất nhiều dạng như sau: 

Nhiệt năng để làm gì
Bếp Từ là một trong những ứng dụng của nhiệt năng
  • Điện năng: Gồm năng lượng của dòng điện do các phân tử điện dịch chuyển chuyển theo hướng
  • Cơ năng: Nguồn năng lượng các chuyển động cơ học. Hai hình thức chuyển động của cơ năng là thế năng và động năng. 
  • Nhiệt năng: Được tạo ra do các phân tử vật chuyển động.

Dễ thấy trong những dạng năng lượng kể trên. Nhiệt năng được con người ứng dụng đa dạng trong nhiều lĩnh vực của sản xuất và cuộc sống. Một số ứng dụng phục vụ con người có thể nhắc đến là: 

  • Ứng dụng trong các loại thiết bị như bếp từ, bếp ga… 
  • Ứng dụng trong các loại máy móc như bình đun nước, bình nóng lạnh
  • Ứng dụng trong việc sản xuất các sản phẩm lò sưởi, quạt sưởi, gối sưởi…
  • Ứng dụng trong việc sản xuất máy hút ẩm, máy sấy, tủ sấy… 

Nhiệt lượng là gì? Thông tin chi tiết về nhiệt lượng

Nhiệt lượng là gì?

Theo khái niệm, nhiệt lượng là một phần nhiệt năng của vật sẽ nhận được hoặc mất đi trong quá trình truyền nhiệt. Nhiệt lượng của vật sẽ phụ thuộc vào các yếu tố như sau:

  • Khối lượng vật: Khối lượng vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn và ngược lại.
  • Độ tăng của nhiệt độ: Nhiệt độ của một vật càng tăng thì nhiệt mà vật thu vào sẽ càng lớn. 
  • Phụ thuộc trực tiếp vào chất cấu tạo nên vật. 

Công thức để tính nhiệt lượng

Để tính toán nhiệt lượng ta áp dụng công thức như sau: Q = m.c.∆t. Trong đó: 

  • Q: Nhiệt lượng vật tỏa ra hoặc thu về. Đơn vị nhiệt lượng là Jun (J)
  • m: Khối lượng của vật, đơn vị tính kilogram (kg)
  • c: Nhiệt dung riêng của vật chất, được đo theo đơn vị bằng J/kg.K
  • ∆t: Độ tăng nhiệt của vật ( độ C hoặc K)

Nhiệt dung riêng của mỗi chất có thể cho bạn biết nhiệt lượng cần thiết để cho 1 kg chất tăng thêm 1 độ C. ∆t được hiểu là độ thay đổi của nhiệt độ. Hay nói cách khác đây là sự biến thiên của nhiệt độ ( Độ C hoặc K): ∆t= t2-t1. Theo đó, ta sẽ có:

  • ∆t > 0: vật tỏa nhiệt
  • ∆t < 0: vật thu nhiệt.

Ví dụ: Năng suất toả nhiệt của than đá là 6.10^6 J/kg tức là khi đốt cháy hoàn toàn 1 kg than đá thì tỏa ra một lượng nhiệt là 6.10^6.

Bài tập bổ trợ kiến thức nhiệt năng (có đáp án)

Nhiệt năng là kiến thức vật lý các bạn học sinh sẽ được học trong chương trình Vật lý lớp 8. Dưới đây là một số câu hỏi trắc nghiệm 

ứng dụng của nhiệt năng
Bổ trợ các bài tập về nhiệt năng

Câu hỏi 1. Khi chuyển động nhiệt của các phân tử cấu tạo nên vật nhanh lên thì đại lượng nào sau đây của vật không tăng?

A. Nhiệt độ
B. Khối lượng
C. Nhiệt năng
D. Thể tích

Đáp án: B. Khối lượng

Câu hỏi 2. Nhỏ một giọt nước đang sôi vào cốc đựng nước ấm sẽ có nhiệt năng giọt nước và của nước trong cốc sẽ thay đổi thế nào

A. Nhiệt năng giọt nước sẽ tăng, nước trong cốc bị giảm
B.Nhiệt năng giọt nước bị giảm, nước trong cốc tăng
C. Nhiệt năng của giọt nước và nước trong cốc đều bị giảm
D.Nhiệt năng của giọt nước và nước trong cốc đều được tăng.

Đáp án: B. Nhiệt năng của giọt nước giảm, của nước trong cốc tăng

Câu hỏi 3. Câu nào dưới đây nói về nhiệt năng của vật là không đúng?

A. Nhiệt năng của vật chính là một dạng năng lượng
B. Nhiệt năng của vật là tổng động năng và thế năng của vật
C. Nhiệt năng của vật là năng lượng vật lúc nào cũng có
D. Nhiệt năng của vật là tổng động năng các phân tử cấy tạo nên vật.

Đáp án: B. Nhiệt năng của một vật là tổng động năng và thế năng của vật

Câu hỏi 4. Nhiệt lượng là gì?

A. Một dạng năng lượng đơn vị đo là jun
B. Một đại lượng chỉ xuất hiện khi thực hiện công
C. Phần nhiệt năng mà vật được nhận thêm hoặc bị mất do sự truyền nhiệt
D. Nhiệt lượng sẽ tăng khi nhiệt độ của vật tăng, giảm khi nhiệt độ của vật giảm

Đáp án: C. Phần nhiệt năng vật nhận thêm hoặc bị mất do sự truyền nhiệt

Câu hỏi 5. Nhiệt năng của một vật:

A. Chỉ có thể thay đổi bằng băng truyền nhiệt
B. Chỉ có thể thay đổi khi thực hiện công
C. Chỉ có thể thay đổi được bằng cả thực hiện công, truyền nhiệt
D.Có thể thay đổi bằng truyền nhiệt, thực hiện công. Hoặc bằng cả thực hiện công và truyền nhiệt. 

Đáp án: C. Chỉ có thể thay đổi được bằng cả thực hiện công, truyền nhiệt

Câu hỏi 6. Nhiệt năng của vật  sẽ tăng khi

A.Vật truyền nhiệt sang cho vật khác
B.Vật thực hiện công sang vật khác
C.Chuyển động nhiệt các phân tử cấu tạo nên vật nhanh lên
D. Chuyển động vật nhanh lên

Đáp án: C. Chuyển động nhiệt các phân tử cấu tạo nên vật nhanh lên

Câu hỏi 7. Khi chuyển động nhiệt các phân tử cấu tạo nên vật, đại lượng nào sau đây của vật rắn sẽ không thay đổi

A. Khối lượng của vật
B. Nhiệt độ của vật
C.Thể tích của vật
D. Nhiệt năng của vật

Đáp án: A. Khối lượng của vật

Đến đây, chắc hẳn bạn đọc đã có hình dung chi tiết hơn về nhiệt năng là gì? Cũng như ứng dụng và các bài tập trắc nghiệm liên quan để bổ sung kiến thức này rồi đúng không nào. Cảm ơn các bạn đã đón đọc bài viết của ChămSócXeHơi!

About Phạm Xuân Thanh

Tôi là Phạm Xuân Thanh – Tôi đã có kinh nghiệm hơn 3 năm review đánh giá về các loại máy móc công nghiệp, thiết bị vệ sinh công nghiệp, cách chăm sóc xe hơi. Tôi hy vọng những kiến thức mà tôi chia sẻ có thể giúp mọi người hiểu rõ hơn về các công dụng, chức năng của các loại thiết bị công nghiệp và các cách chăm sóc xe hơi này.

View all posts by Phạm Xuân Thanh →